چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزیی یا کلی باشد، حکم نامیده می شود
آراء شامل احکام و قرارها می گردد.
احکام:
چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزیی یا کلی باشد، حکم نامیده می شود. احکام را از جهات مختلف می توان تقسیم بندی کرد:
۱- از حیث اعلام حق سابق و یا تأسیس وضعیت جدید به احکام اعلامی و تأسیس.
۲- از جهت اطلاع واقعی خوانده از جریان دادرسی به احکام حضوری و غیابی.
۳- از حیث قابلیت شکایت عادی به احکام قطعی و غیرقطعی.
۴- از حیث قابلیت فرجام به احکام نهایی و غیر نهایی.
۵- از حیث قابلیت اجراء به احکام لازم الاجراء و غیر لازم الاجراء
حکم اعلامی:
حکم دادگاه معمولاً وضعیت حقوقی جدیدی را ایجاد نمی نماید بلکه وضعیتی را که در گذشته وجود داشته به موجب آن احراز و اعلام و آثار قانونی در محدوده خواسته خواهان بر آن مترتب می گردد. از این رو احکام مزبور اعلامی خوانده می شوند مثل الزام محکوم علیه به پرداخت دین.
حکم تأسیس:
بعضی از احکام از دادگاه ها صادر می شود که با صدور آن ها وضعیت حقوقی جدیدی به وجود می آید. این احکام، تأسیس نامیده می شوند مثل صدور حکم ورشکستگی برای تاجر ورشکسته.
(ادامه…)